CÔNG DỤNG ĐIỀU TRỊ BỆNH TỪ DƯỢC LIỆU GỐI HẠC

Trong Đông Y, dược liệu gối hạc có công dụng điều trị những vấn đề có liên quan đến bệnh viêm khớp, bệnh thấp khớp hay tình trạng rong kinh,… Bài viết dưới đây sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về loại dược liệu này.

1. Thông tin thực vật về cây gối hạc

Theo Giảng viên Trường Cao đẳng Y Dược TPHCM: Cây gối hạc có tên khoa học Leea rubra Blume, cây thuộc họ gốc hạc – Leeaceae. Ngoài tên gọi gối hạc cây còn nhiều tên gọi khác như cây kim kê, cây gối hạc tía, cây bí đại, cây mạy chia hay cây đơn gối hạc. Ở nước ta, cây gối hạc được tìm thấy nhiều ở các tỉnh như Hòa Bình, Thái Nguyên, Đồng Nai và Bà Rịa – Vũng Tàu.

Cây gối hạc là loại cây thân gỗ, cây thường mọc thành từng bụi dày, thân cây cao từ 1 –  1.5 m, mọc thẳng đứng. Khi chưa phát triển thân cây có màu xanh non, đến khi cây già đi thân chuyển màu xám đen và vỏ thân sần sùi. Từ thân sẽ phân thành nhiều cành, gốc cây phù to mang màu tía, lá cây gối hạc mọc cách nhau, phiến lá dài từ 9 – 12 cm và bề rộng phiến từ 4 – 6 cm. Hoa gối hạc có kích thước nhỏ, màu đỏ, hoa mọc thành từng cụm. Tháng 5 đến tháng 10 cây cho quả, quả gối hạc có đường kính từ 6 – 7 mm, khi chín quả có màu đỏ đen.

Khi đến tuổi phát triển, rễ cho ra củ, củ gối hạc có màu trắng, màu vàng hay màu hồng. Rễ gối hạc sau khi được thu hái đem về rửa sạch sau đó thái mỏng thành lát rồi đem phơi hoặc sấy khô.

2. Công dụng dược lý của dược liệu gối hạc 

Trong Đông y, dược liệu gối hạc mang vị đắng, ngọt, có tính mát. Dùng gối hạc để điều trị các tình trạng viêm nhiễm, giúp sát khuẩn, giảm sưng tẩy và lưu thông khí huyết.

Trong Tây y, cây gối hạc giúp hỗ trợ ngăn ngừa và điều trị bệnh đau nhức xương khớp, chữa rong kinh, đau bụng, tê thấp chân tay, thấp khớp cấp và mạn tính.

3. Bài thuốc dùng dược liệu gối hạc điều trị bệnh

• Bài thuốc trị thấp khớp cấp tính

Chuẩn bị: 16g rễ gối hạc, 16g ké đầu ngựa, 12g lá đơn tướng quân, 12g lá bạc thau đã được sao vàng, 12g lá cây đơn đỏ, 10g dây kim ngân, 8g lá thông. Dùng thêm 16g vòi voi, 12g kinh giới nếu người bệnh có tính phong. Trường hợp cơ thể người bệnh có tính hàn thì dùng thêm 16g tỳ giải và 16g thổ phục linh. Cách tiến hành:

– Đem tất cả dược liệu đã chuẩn bị rửa sạch với nước muối sau đó nấu cùng 600ml nước.

– Đun khoảng 30 phút, đun lửa nhỏ cho đến khi nước cạn còn khoảng 200ml.

– Uống 3 lần/ngày, uống trước ăn.

– Uống liên tục từ 3 đến 5 ngày.

• Bài thuốc trị thấp khớp mãn tính

Dùng 12g mỗi loại dược liệu: rễ gối hạc, rễ bươm bướm, nam đằng đã được sao vàng, găng bầu, tầm gửi, 8g mỗi loại: rễ tơ mành và rễ rung rúc, 16g củ thiên tuế. Nếu cơ thể người bệnh bị huyết kém thì dùng thêm 16g vương tôn hoặc 20g ý dĩ nếu ăn kém.

Cách tiến hành:

– Tất cả dược liệu đem rửa sạch với nước muối

– Đun lửa nhỏ với 600 ml nước đến khi nước cạn còn 200ml

– Uống 2 – 3 lần/ngày, uống trước ăn.

Duy trì uống kéo dài để làm giảm các cơn đau nhức, khớp vận động được dễ dàng.

Dược liệu gối hạt mang vị đắng, ngọt, có tính mát

• Bài thuốc trị đau bụng, rong kinh, giúp giảm đau sau sinh 
• Ngâm rễ gối hạc với rượu 45 – 50 độ, lưu ý để rượu ngập hết rễ gối hạc, ngâm trong 7 ngày. Mỗi lần uống 15 ml, uống 2 lần/ngày.
• Dùng 12 – 15 g rễ gối hạc rửa sạch, phơi khô, tán thành bột mịn để dùng. Hoặc cũng có thể dùng rễ gối hạc sắc cùng 400ml nước, uống khi nước còn ấm.

4. Những điều cần lưu ý khi dùng dược liệu gối hạc điều trị bệnh

–  Người cao tuổi đang bị đau nhức xương khớp, người bị phong tê thấp, tê bì chân tay, phụ nữ bị rong kinh kéo dài là những đối tượng phù hợp có thể dùng dược liệu gối hạc để điều trị bệnh.

– Chống chỉ định không sử dụng dược liệu gối hạc với các đối tượng như người cao tuổi bị thận yếu, phụ nữ đang mang thai và cho con bú, người có cơ địa dễ bị dị ứng…

– Liều lượng sử dụng, thời gian dùng thuốc, cách phối hợp thuốc, cách sử dụng dược liệu gối hạc sẽ có sự khác nhau tùy từng đối tương.

– Trong quá trình sử dụng nếu thấy có bất kỳ dấu hiệu bất thường hay phản ứng phụ xảy ra cần ngưng sử dụng lập tức và đi thăm khám kịp thời.

– Bên cạnh việc sử dụng bài thuốc có dược liệu gối hạc điều trị bệnh, người bệnh cần có lối sống sinh hoạt lành mạnh, chế độ ăn uống, tập luyện khoa học để năng cao hiệu quả điều trị bệnh.

Theo giảng viên Cao đẳng Dược TPHCM, Cần lưu ý rằng, không được tự ý dùng dược liệu gối hạc trước khi sử dụng cần được thăm khám và tham khảo ý kiến bác sĩ cũng như nhận được sự tư vấn để đảm bảo sử dụng đúng liều lượng, có độ an toàn và tránh được tác dụng phụ.