Home Tin tức Y Dược Những điều cần biết về suy thượng thận

Những điều cần biết về suy thượng thận

Chăm sóc phù hợp cùng các biện pháp phòng ngừa bổ sung có thể giúp duy trì một cuộc sống năng động và đảm bảo tuổi thọ bình thường cho những người mắc suy tuyến thượng thận.

Suy thượng thận là gì?

Theo bác sĩ, Giảng viên Cao đẳng Dược TPHCM, Thượng thận, một tuyến nội tiết nhỏ, sản xuất nhiều loại hormone. Nằm úp ở cực trên của thận, hình tam giác, cao 2-4cm, rộng 3-5cm, nặng khoảng 5-6g. Bao gồm 2 phần chính là vỏ và tủy thượng thận.

Vỏ thượng thận chia thành 3 lớp: lớp cầu tiết mineralocorticoid, lớp bó tiết Glucocorticoid, lớp lưới tiết hormone sinh dục. Tủy thượng thận màu hồng và tiết ra catecholamin.

Suy tuyến thượng thận (Adrenal Insufficiency hay còn gọi là AI) là một bệnh lý đặc trưng bởi chức năng giảm sút của vỏ thượng thận, chủ yếu dẫn đến giảm tiết glucocorticoid và mineralocorticoid. Những hormone này đóng vai trò quan trọng trong duy trì cân bằng nội môi.

Nguyên nhân dẫn đến suy thượng thận

Nguyên nhân của suy thượng thận được phân chia thành hai loại:

Nguyên nhân tại tuyến (nguyên phát)

Viêm thượng thận tự miễn, nhiễm khuẩn, nhồi máu hoặc xuất huyết tuyến thượng thận.
Phá hủy thượng thận 2 bên, thâm nhiễm.
Ung thư xâm lấn vào tuyến thượng thận.
Loạn dưỡng chất trắng vỏ thượng thận.
Suy thượng thận có tính chất gia đình.
Hội chứng đề kháng corticoid.
Các thuốc làm giảm tổng hợp cortisol như ketoconazol, aminoglutethimide…

Nguyên nhân suy thượng thận tại tuyến yên hay vùng dưới đồi (thứ phát)

Do sử dụng glucocorticoid ở liều lượng cao và kéo dài, đây là nguyên nhân phổ biến nhất.
Suy thượng thận có thể xuất phát từ tổn thương vùng dưới đồi hoặc tuyến yên, như hoại tử tuyến yên sau khi mất máu sau khi đẻ, khối u, viêm nhiễm, nhiễm khuẩn, tự miễn, thâm nhiễm hạt.
Các nguyên nhân khác bao gồm chấn thương, teo, phẫu thuật, và xạ trị.

Chẩn đoán xác định suy thượng thận

Suy thượng thận mạn tính

Triệu chứng lâm sàng của suy thượng thận mạn tính, xuất hiện do thiếu glucocorticoid, corticoid chuyển hóa muối nước và androgen, bao gồm:

Mệt mỏi ảnh hưởng đến cả thể chất, tinh thần và sinh lý.
Mất cân nặng từ từ do mất nước, mất muối, và giảm khả năng ăn uống.
Rối loạn tiêu hóa với các triệu chứng như đau bụng, nôn, buồn nôn, và tiêu chảy.
Da sạm màu, đặc biệt là ở các vùng hở, nơi tiếp xúc với ánh nắng, cũng như các vùng như mặt, cổ, núm vú, sạm niêm mạc má, lợi, lưỡi, và sàn miệng.
Hạ đường huyết, chuột rút cơ, và thèm ăn muối.

Suy thượng thận cấp

Triệu chứng suy thượng thận cấp

Trên nền suy thượng thận mạn tính, khi có tăng nhu cầu corticoid do các nguyên nhân như nhiễm khuẩn nặng, stress cấp tính, xuất huyết tuyến thượng thận 2 bên, ngừng corticoid đột ngột, hoặc ở bệnh nhân có bệnh lý tuyến yên, tiền sử mổ u tuyến yên, cần cảnh báo đến triệu chứng suy thượng thận cấp. Đây có thể bao gồm:

Sốt và trụy mạch không lý giải, có thể xuất phát từ các bệnh lý khác.
Triệu chứng thần kinh hay tâm thần, gồm suy nhược, kích động, lú lẫn, tăng nhiệt, đau cơ, và chuột rút.
Bệnh nhân có thể trải qua các triệu chứng viêm dạ dày-ruột cấp như buồn nôn, nôn, và đau bụng cấp.

Triệu chứng xét nghiệm

Theo các giảng viên tại Cao đẳng Y Dược Hà Nội cho hay, Đối với việc xác định suy thượng thận, các xét nghiệm định lượng hormone có thể cung cấp thông tin quan trọng:

Cortisol huyết tương (lấy mẫu lúc 8 giờ sáng): Bình thường là 83-540 nmol/l.
Cortisol giảm < 83 nmol/l: Xác nhận chẩn đoán suy thượng thận.
Cortisol tăng > 540 nmol/l: Loại trừ suy thượng thận.

Aldosteron máu (đo lượng trong 24 giờ): Bình thường là 140-690 nmol/24h. Trong suy thượng thận tiên phát, mức thấp và khó định lượng.

Hormone vỏ thượng thận (ACTH): Bình thường < 11 pmol/l.
ACTH tăng > 55,5 pmol/l: Suy thượng thận tiên phát.
ACTH giảm < 4,4 pmol/l: Suy thượng thận thứ phát.

Ngoài ra, tủy thượng thận sản xuất catecholamine, được đo lường bằng các chất như epinephrine, norepinephrine và dopamin. Sự vôi hóa lan tỏa và hiện diện của u hạt có thể là đặc điểm của suy tuyến thượng thận do bệnh lao. Tuy nhiên, tủy thượng thận thường không bị ảnh hưởng trong trường hợp suy tuyến thượng thận.

Tổng hợp bởi: https://caodangyduochcm.edu.vn/

Nhận xét