Vàng da ở người lớn thường liên quan tới những bệnh nào?

Theo bác sĩ, Giảng viên Cao đẳng Dược TPHCM, Vàng da là hiện tượng mà da và kết mạc mắt có màu vàng, do tăng nồng độ bilirubin trong máu do nguyên nhân bệnh lý. Màu vàng thường xuất hiện trước ở kết mạc mắt, và mức độ vàng da phụ thuộc vào nồng độ bilirubin trong máu.

Tăng nồng độ bilirubin là nguyên nhân chính của vàng da, do rối loạn chuyển hóa trong cơ thể. Bilirubin được tạo ra từ hồng cầu bị vỡ, qua quá trình lưu chuyển trong máu, gan và tế bào gan biến đổi cấu trúc để tạo bilirubin liên hợp. Các tế bào gan phân phối bilirubin liên hợp vào các ống mật nhỏ, làm cho bilirubin trở thành một phần của dịch mật, cuối cùng xuất hiện trong phân, khiến phân có màu vàng nâu.

Nguyên nhân vàng da được chia thành 4 nhóm:

• Bệnh liên quan đến hồng cầu
• Bệnh liên quan đến tế bào gan
• Bệnh liên quan đến các ống mật nhỏ trong gan
• Bệnh liên quan đến ống mật chung ngoài gan

Bệnh vàng da ở người lớn có nguy hiểm không?

Vàng da chỉ là dấu hiệu cảnh báo cho các tình trạng bệnh lý tổng quát trong cơ thể, không thể đánh giá mức độ nguy hiểm và diễn biến của bệnh chỉ dựa vào hiện tượng này ở người trưởng thành. Sau khi phát hiện vàng da, người ta sẽ xem xét nhóm nguyên nhân và đánh giá mức độ nguy hiểm như sau:

Nhóm bệnh liên quan đến hồng cầu (Vàng da trước gan)

Tăng tốc độ phá hủy hồng cầu do bệnh lý làm tăng sản xuất bilirubin, khiến gan không kịp chuyển hóa nó, dẫn đến sự tồn đọng bilirubin trong máu và gây vàng da. Bệnh lý bao gồm: bệnh hồng cầu hình liềm, thalassemia, thiếu men glucose 6-phosphate dehydrogenase, hội chứng tăng ure máu tán huyết, sốt rét hoặc tụ máu ở mô.

Nhóm bệnh liên quan đến tế bào gan (Vàng da tại gan)

Đây là nhóm bệnh lý chính gây vàng da ở người trưởng thành do tế bào gan không thu nhận bilirubin, bị đào thải và ứ đọng trong máu. Viêm gan cấp, xơ gan, ung thư di căn vào gan và một số hội chứng di truyền như Crigler-Najjar, Dubin-Johnson, Rotor đều thuộc nhóm này.

Nhóm bệnh liên quan đến ống mật chủ (Vàng da sau gan):

Theo các giảng viên tại Cao đẳng Y Dược Hà Nội cho hay, Dịch mật chứa bilirubin được dẫn từ ống dẫn mật nhỏ trong gan về ống mật chủ. Nếu ống mật chủ hẹp hoặc bị nghẽn, dịch mật sẽ tràn vào máu, gây vàng da.

• Sỏi mật: Mật ở dạng dịch tạo sỏi, thường hình thành ở túi mật. Nếu sỏi mật thoát ra và kẹt ở ống mật chủ, có thể làm dịch mật không thể vào ruột và thẩm thấu vào máu, gây vàng da.
• Ung thư đầu tụy: Có thể tắc dòng chảy của dịch mật, gây vàng da.
• Viêm tụy cấp: Gây phù nề, dẫn đến tắc dòng chảy của dịch mật và gây vàng da.
• Hẹp đường dẫn mật: Biến chứng tạo xơ của viêm có thể hẹp tắc đường dẫn mật, dẫn đến vàng da.
• Ung thư túi mật: Phát triển gây tắc ống mật chủ, có thể dẫn đến vàng da.
• Viêm đường mật: Có thể xuất phát từ các bệnh lý xơ gan hay viêm đường mật xơ hóa. Một số thuốc cũng có thể gây vàng da do ảnh hưởng đến dòng chảy của dịch mật và đào thải bilirubin.

Nhóm bệnh vàng da do thuốc:

• Thuốc ứ mật hoặc gây viêm gan: Một số thuốc có thể gây vàng da hoặc kích thích viêm gan.
• Thuốc gây viêm đường dẫn mật: Có thể dẫn đến tắc mật và vàng da.
• Thuốc gây trở ngại trong quá trình chuyển hóa: Ứng dụng của một số thuốc có thể gây vàng da do bilirubin bị ứ lại trong cơ thể.