Khám phá Ngọc Trúc: Bí quyết chữa ho khan hiệu quả

Ngọc trúc được biết đến với khả năng chữa ho khan kéo dài, làm dịu họng khô, giảm cảm giác miệng khát và hỗ trợ điều trị các triệu chứng như sốt, đỏ và sưng mắt. Cải thiện phong thấp, đau lưng và các vấn đề liên quan đến cơ bắp.

Mô tả cây Ngọc Trúc

Theo Giảng viên, Dược sĩ CKI tại Cao đẳng Y Dược TPHCM cho biết, Ngọc Trúc mang tên khoa học Polygonatum odoratum (Mill.) Druce, còn được biết đến với tên gọi Polygonatum officinale, là một loài cây thuộc họ Thiên môn đông (Asparagaceae). Tên gọi “Ngọc trúc” xuất phát từ hình dạng của thân cây mịn màng giống ngọc và lá có hình dạng tương tự lá của cây trúc.

Cây thân thảo, lá mọc đối

Đây là một loài cây thân thảo, có tuổi thọ lâu dài, có nguồn gốc từ Trung Quốc. Mặc dù đã được trồng ở một số khu vực vùng núi cao phía Bắc Việt Nam nhưng số lượng cây rất ít và chủ yếu được sử dụng trong cộng đồng cụ thể.

Trại thuốc Sa Pa (thuộc Viện Dược liệu) hiện là địa điểm duy nhất tại Việt Nam nơi giữ giống ngọc trúc với mục tiêu bảo tồn lâu dài.

Bào chế làm thuốc

Để thu hoạch ngọc trúc, chúng ta sử dụng phần thân rễ và thu hái vào mùa thu. Sau khi thu hái, cần loại bỏ các tạp chất, rửa sạch, ủ mềm, sau đó thái thành lát dày hoặc cắt thành đoạn và phơi khô.

Đối với dạng thái phiến, dược liệu đã được phơi khô được thái thành phiến với chiều dài từ 3 đến 5 cm và độ dày từ 2 đến 5 mm.

Thân rễ được sử dụng làm thuốc

Để chế mật ong từ ngọc trúc, trước hết ngọc trúc đã được thái phiến sẽ được tẩm với mật ong với tỷ lệ 1 đến 1,5 kg mật ong cho mỗi 10 kg dược liệu. Sau đó, ủ trong khoảng 30 đến 60 phút, sấy khô. Tiếp theo, sử dụng lửa nhỏ để sấy đến khi có màu vàng, mùi thơm và không dính tay.

Đối với dạng chưng, ngọc trúc sau khi rửa sạch sẽ được ngâm trong nước từ 6 đến 8 giờ, sau đó ủ qua đêm. Thực hiện như vậy 2 đến 3 lần cho đến khi vị thuốc chuyển sang màu đen, sau đó thái thành khúc dài từ 2 đến 3 cm.

Để chế rượu từ ngọc trúc, sau khi rửa sạch, ngọc trúc sẽ được ủ mềm trong nước từ 8 giờ. Sau đó, thái thành khúc và thêm vào rượu với tỷ lệ 1,5 kg rượu cho mỗi 10 kg ngọc trúc. Chưng trong vòng 4 giờ, sau đó đựng vào dụng cụ làm từ băng đồng hoặc băng nhôm.

Thành phần hóa học

Thân rễ của Ngọc trúc chứa nhiều loại hợp chất như asparagine, polysacarit, chất nhầy, glycoside tim, saponin và quinine gluconate. Đáng chú ý, asparagine cũng được phát hiện trong nhiều loài cây khác thuộc họ Thiên môn đông như cây Thiên môn đông là một ví dụ điển hình.

Tác dụng dược lý

Dựa trên những nghiên cứu khoa học mới nhất:

• Asparagine được phát hiện có tác dụng lợi tiểu.
• Polysacarit là thành phần chính hoạt tính sinh học của Ngọc trúc, có khả năng tăng cường hệ thống miễn dịch và được áp dụng trong điều trị bệnh thấp khớp, bệnh tim mạch và đái tháo đường.
• Homoisoflavanone-1, được trích xuất từ Ngọc trúc, có khả năng hoạt động như một chất ức chế ung thư và tiềm năng là một phương pháp trị liệu mới chống lại ung thư phổi không phải loại tế bào nhỏ.
• Bổ sung Polysacarit chiết xuất từ Ngọc trúc có thể giảm các đặc điểm của bệnh béo phì ở chuột được nuôi với chế độ ăn giàu chất béo, có liên quan đến việc điều chỉnh hệ vi sinh vật đường ruột.
• Chiết xuất Ngọc trúc có khả năng ức chế sự tăng sinh và gây ra apoptosis của tế bào ung thư vú MDA-MB-231 (Apoptosis: quá trình chết tế bào theo chương trình).

Công dụng

Theo các Dược sĩ tại Trường Cao đẳng Dược Hà Nội cho hay, Dược liệu này được sử dụng để dưỡng âm, giảm cảm giác khô khát và làm mát cho Phế, đồng thời cũng có tác dụng dưỡng Vị.

Được sử dụng để chữa trị các triệu chứng như ho khan kèm theo cảm giác họng khô và miệng khát, cảm giác sốt nóng âm ỉ vào ban đêm, mồ hôi đêm, suy giảm về khả năng ăn uống, khó tiêu hoặc cảm giác đói nhanh chóng do tình trạng nhiệt đới gây ra.

Liều dùng: Dùng từ 6 đến 12 gram mỗi ngày, dưới dạng thuốc sắc.

Sử dụng Ngọc Trúc điều trị ho khan, họng khô

Bài thuốc tham khảo

• Để chữa trị bệnh mạch vành và đau thắt ngực, ta có thể sử dụng phương pháp kết hợp với Đảng sâm để tạo thành bài thuốc Cao Sâm Trúc, một phương pháp được Bệnh viện Tây Uyển ở Bắc Kinh áp dụng. Thành phần bao gồm Đảng sâm 12g và Ngọc trúc 20g, sau đó đem sắc thành cao và uống chia thành 2 lần trong ngày.
• Để điều trị chứng cảm có biểu hiện ho khan, ta có thể sử dụng Gia giảm Ngọc trúc thang, một phương pháp được gọi là Thương hàn luận. Thành phần bao gồm Ngọc trúc 12g, Hành tươi 3 củ, Cát cánh 6g, Đạm đậu xị 16g, Bạc hà 4g (đặt cuối cùng), Chích thảo 2g, Bạch vị 4g, và 2 quả Táo, sau đó đem sắc nước uống. Phương pháp này thích hợp cho những bệnh nhân có cơ địa khô nóng.
• Để điều trị viêm phế quản lâu ngày, lao phổi, và ho do phế táo, ta có thể sử dụng Ngọc trúc nhuận phế kết hợp với Mạch môn, Sa sâm và Thạch hộc. Mỗi thành phần đều có lượng 10 – 15g, được cho vào thuốc thang, sau đó nấu thành cao hoặc hoàn tán.