Mác púp – Loại hạt có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe

Mác púp, loại hạt độc đáo từ vùng núi Cao Bằng, không chỉ nổi tiếng với văn hóa và ẩm thực đặc sắc của địa phương mà còn là nguồn dinh dưỡng quý giá. Được sử dụng phổ biến trong nấu ăn, hạt Mác púp còn có lợi ích cho sức khỏe như giảm stress, hỗ trợ giấc ngủ và tăng lượng sữa cho mẹ sau sinh…

Giới thiệu về Mác púp

Cây Mác púp có tên gọi khác: Cây bông cỏ xuất phát từ tiếng Tày của vùng Cao Bằng.

Hình ảnh cây Mác púp

Mô tả thực vật

Theo Dược sĩ CKI Nguyễn Quốc Trung – giảng viên Cao đẳng Y Dược TPHCM cho biết, Mác púp là loại cây leo cứng cáp, thường bám vào các cây lớn như gạo, sau sau và sung để tồn tại theo chức năng cộng sinh. Nó cũng có thể trụ trên các mỏm đá vôi để sinh tồn và phát triển. Cây Mác púp có bộ rễ bám xuống đất và gốc cây lâu năm to bằng bắp tay, cuộn dài chằng chịt ôm lấy thân cây to, giúp nó leo lên cao từ 10 đến 15 mét.

Thân cây mọc đến đâu thì đẻ nhánh đến đó,cây phân nhánh rậm rạp, với các nhánh có đường kính to bằng ngón tay trỏ, thuôn mập từ trên xuống dưới tự nhiên.

Lá cây hình e-lip mọc dày so le và có mặt trên màu xanh sáng, mặt dưới màu xám, với nhiều gân lá chân chim rõ ràng.

Quả bề ngoài có hình dáng khá giống với quả sung, với vỏ quả ban đầu màu xanh, sau chuyển sang màu vàng thẫm pha tím khi chín. Quả tròn, to như quả chanh, có vỏ khá dày và mịn màng.

Hạt của nó có dạng tép nhỏ, màu vàng hơi nhạt.

Cây Mác púp thường nở hoa và kết trái từ tháng 3 đến tháng 4 âm lịch. Mùa thu hoạch quả thường diễn ra vào tháng 7 – 8 âm lịch, khi mà bà con vào rừng để thu hái quả Mác púp.

Hình ảnh về Quả và hạt mác púp

Phân bố và Thu hái, chế biến

Cây Mác púp phổ biến ở các vùng có nhiều núi đá và độ ẩm phù hợp, đặc biệt là tại Cao Bằng, với sự tập trung nhiều nhất ở huyện Trùng Khánh.

Thường vào khoảng tháng 7 và tháng 8 theo lịch âm, cây Mác púp cho thu hoạch quả.

Sau khi hái về, quả được rửa sạch, để ráo nước, và bổ ra để lấy hạt bên trong.

Hạt mác púp sau đó được phơi rồi cất trữ trong nồi nhôm hoặc bọc nilon kín. Ban đầu, hạt mác púp có thể còn dính nhựa và mang mùi thơm nhẹ. Trong những ngày nắng, người ta thường phơi hạt mác púp để bảo quản được lâu hơn. Khi đã phơi vài nắng, hạt sẽ chuyển sang màu vàng nhạt. Sau đó, hạt được cất giữ trong túi nilon kín hoặc nồi nhôm, được để ở nơi thoáng mát và khô ráo.

Bộ Phận dùng

Hạt của quả Mác púp

Thành phần hóa học Hạt Mác púp

Hạt mác púp chứa một loạt các chất dinh dưỡng và hoạt chất có lợi cho sức khỏe, bao gồm:

– Carbohydrate: Là nguồn năng lượng chính cho cơ thể, cung cấp glucose để duy trì hoạt động hàng ngày.

– Protein: Là nguồn cung cấp protein chất lượng cao, giúp xây dựng và duy trì cơ bắp, tăng cường sức khỏe của cơ thể.

– Chất béo không bão hòa: Cung cấp năng lượng cho cơ thể và hỗ trợ chức năng của não, tim mạch và hệ thần kinh.

– Vitamin và khoáng chất: Bao gồm vitamin nhóm B, vitamin E, magiê, kẽm, sắt và canxi, giúp duy trì chức năng của cơ thể và hỗ trợ hệ thống miễn dịch.

– Polyphenol và flavonoid: Là các hoạt chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương của các gốc tự do và hỗ trợ phòng ngừa bệnh tật.

– Acid amin: Đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra các protein và hormone cần thiết cho cơ thể.

Tóm lại, hạt mác púp là một nguồn dinh dưỡng đa dạng và giàu chất dinh dưỡng, có thể đóng vai trò quan trọng trong một chế độ ăn uống cân đối và lành mạnh.

Tác dụng – công dụng hạt Mác púp

Theo dân gian, hạt Mác púp có vị ngọt, tính mát, và có nhiều tác dụng quý giá cho sức khỏe. Chúng được cho là có tác dụng tráng dương, lợi thấp, bổ thận, thông kinh, lợi sữa, tiêu thũng, giải độc và tốt cho hệ tiêu hóa.

Ngoài ra, hạt Mác púp còn được chế biến thành thạch trắng để giải khát trong những ngày hè hoặc mùa thu. Loại hạt này cũng được sử dụng phổ biến trong nhiều món ăn truyền thống, không chỉ mang lại hương vị thơm ngon mà còn cung cấp nhiều lợi ích cho sức khỏe, bao gồm:

Cung cấp chất dinh dưỡng 

Hạt Mác púp là một nguồn giàu chất dinh dưỡng bao gồm protein, chất béo, canxi và sắt. Việc tiêu thụ hạt này có thể cung cấp năng lượng và giữ cơ thể khỏe mạnh.

Tốt cho tim mạch

Hạt Mác púp là một nguồn giàu axit béo omega-3, loại chất béo lành mạnh có thể giúp giảm cholesterol xấu và tăng cholesterol tốt, giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch như nhồi máu cơ tim và đột quỵ

Hạt Mác púp tốt cho tim mạch

Hạt mác púp cung cấp chất xơ, giúp tăng cường chức năng tiêu hóa và hỗ trợ tích cực cho việc tiêu hóa. Sử dụng đều đặn hạt có thể giảm nhanh chóng tình trạng táo bón và cải thiện chức năng tiêu hóa.

Giúp giảm cân

Hạt Mác púp là một nguyên liệu phổ biến trong các món ăn giảm cân do chứa nhiều chất xơ, giúp tăng cường cảm giác no và hỗ trợ tiêu hóa. Điều này giúp giảm lượng calo và các chất béo không cần thiết trong cơ thể.

Hỗ trợ giảm stress và mất ngủ 

Giảng viên tại Cao đẳng Y Dược Hà Nội cho hay, Hạt Mác púp được biết đến như một loại thảo dược truyền thống, được sử dụng để giảm căng thẳng và mất ngủ. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng hạt này chứa các hợp chất có tác dụng tích cực trong việc làm dịu tâm trạng và giảm căng thẳng hiệu quả. Hơn nữa, hạt Mác púp còn được biết đến như một loại thuốc an thần tự nhiên, giúp giảm các triệu chứng mất ngủ như khó ngủ, thức dậy giữa đêm và giấc ngủ không sâu.

Tốt cho phụ nữ sau sinh

Hạt Mác púp có chứa các chất dinh dưỡng cần thiết cho sức khỏe của phụ nữ sau sinh, bao gồm các vitamin và khoáng chất, đặc biệt là canxi, magiê và kẽm, các chất này đều quan trọng cho việc sản xuất sữa. Ngoài ra, hạt còn có tác dụng giảm stress, cải thiện tâm trạng và giúp mẹ sau sinh có giấc ngủ ngon hơn, cơ thể thư giãn và sản xuất sữa dễ dàng hơn.

Hạt Mác púp cũng được coi là một loại vị thuốc dân gian có vị ngọt và tính mát. Đối với những bà mẹ trẻ gặp tình trạng tắc sữa, chỉ cần uống nước hạt Mác púp là sẽ giúp sữa về dồi dào hơn.

Các công dụng khác

Ngoài những tác dụng đã đề cập, hạt Mác púp còn được biết đến với một số công dụng khác như giải độc, tráng dương bổ thận và giảm đau họng.

Bật mí cách làm thạch từ hạt Mác púp

Quả mác púp được chế biến thành món thạch trắng nổi tiếng của Cao Bằng, bằng cách vò nhẹ nhàng cho chất thạch màu trắng đục từ hạt tiết ra. Sau khi thạch đông chắc trong 1-2 tiếng trong nước, bạn có thể bảo quản trong tủ lạnh và sử dụng dần. Để làm món ăn này, bạn cần chuẩn bị các nguyên liệu như hạt mác púp, nước sôi để nguội, chậu, và túi vải sạch.

Để làm thạch từ hạt mác púp, bạn có thể thực hiện theo các bước sau:

• Chuẩn bị các nguyên liệu: hạt mác púp, nước sôi để nguội, chậu, túi vải sạch.
• Đổ 2,5 kg nước sôi để nguội vào chậu.
• 200g hạt khô vào túi vải
• Đem túi vải nhúng vào chậu, vò nhẹ cho chất thạch màu trắng đục của hạt được tiết ra.
• Quan sát và ngừng vò túi khi váng trắng đục phủ gần kín bề mặt nước.
• Chờ 1 – 2 tiếng để chậu thạch đông chắc lại.
• Dùng dao cắt từng miếng thạch nhỏ vừa ăn để vào cốc.
• Đổ đường mật mía hoặc đường hoa mai vào với lượng tùy thích và thưởng thức.

Món thạch thơm ngon này được làm từ hạt mác púp, tạo ra một hương vị đặc biệt và độc đáo.

Món thạch thơm ngon được làm từ hạt Mác púp

Du khách đến với Cao Bằng không chỉ được ngắm nhìn vẻ đẹp hùng vĩ của thiên nhiên mà còn trải nghiệm văn hóa ẩm thực độc đáo và lòng hiếu khách của người dân địa phương. Một trong những món ăn đặc sắc để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng du khách chính là thạch Mác púp, với vẻ đẹp trong suốt như pha lê và hương vị dịu nhẹ của miền núi. Mác púp không chỉ làm mát cơ thể mà còn có tác dụng lợi tiểu và giúp giảm đau bụng. Được sử dụng phổ biến trong nấu ăn, hạt Mác púp còn có lợi ích cho sức khỏe như giảm stress, hỗ trợ giấc ngủ và tăng lượng sữa cho mẹ sau sinh. Sự phổ biến của Mác púp, đặc biệt là việc sử dụng làm nguyên liệu chính cho thạch trắng, đã thu hút đông đảo du khách đến từ khắp nơi.

Hy vọng rằng, với sự quan tâm và hỗ trợ của các cấp chính quyền và các ngành liên quan, Cao Bằng sẽ phát triển và nghiên cứu để Mác púp có thể trở thành một nguồn tài nguyên quan trọng trong tương lai của dãi đất hình chữ S./.

DsCKI. Nguyễn Quốc Trung

Tổng hợp bởi: https://caodangyduochcm.edu.vn/