Thạch lựu – Loại trái cây với tác dụng chữa bệnh không ngờ

Cây lựu hay còn gọi là thạch lựu, thường được xem là một trái cây ngon miệng nhưng mọi người chưa hiểu rõ những lợi ích y học mà nó mang lại.

• LỢI ÍCH TỪ CÀ GAI LEO
• Xương sông: Vị thuốc chữa cảm sốt,ho và bệnh ngoài da
• Xương Rồng Tai Thỏ: Sự Kỳ Diệu Từ Cây Gai Góc

1. Thông tin về cây lựu

Tên khoa học của cây lựu là Punica granatum L., thuộc họ Lựu (Punicaceae).

Ngoài tên gọi chính, cây lựu còn có các tên gọi khác như Bạch lựu, Tháp lựu và lựu chùa Tháp.

Thạch lựu là một loại cây thân gỗ nhỏ, thường cao khoảng 3-4 mét và có thể có gai. Lá của cây lựu dài, mềm, mỏng và thường là lá đơn. Hoa của cây lựu thường nở vào mùa hạ và có màu đỏ tươi hoặc màu trắng. Hoa có thể nở riêng lẻ hoặc theo từng cụm, với mỗi cụm thường bao gồm khoảng 3 hoa.

Dược sĩ, giảng viên Cao đẳng Y Dược TPHCM – Quả của cây lựu to và ăn được, thuộc loại quả mọng. Ở phần đầu của quả, thường có 4-5 lá đài còn tồn tại. Vỏ của quả dày và ban đầu có màu xanh lục, nhưng khi chín, nó thường chuyển sang màu vàng đỏ lốm đốm. Bên trong quả lựu, có 8 ngăn được xếp thành 2 tầng: tầng trên có 5 ngăn và tầng dưới có 3 ngăn. Các ngăn này được tách rời bởi các màng mỏng, bên trong mỗi ngăn chứa rất nhiều hạt. Số lượng hạt trong một quả lựu có thể thay đổi từ khoảng 200 đến 1400 hạt. Hạt lựu thường có hình dạng 5 cạnh, chứa nhiều nước và có màu hồng trắng.

Cây lựu có khả năng chịu hạn tốt và có khả năng chống chịu sương giá một cách tương đối. Do đó, nó thường được trồng ở những vùng có khí hậu mưa vào mùa đông hoặc mưa vào mùa hè, chẳng hạn như các vùng Địa Trung Hải. Ở Việt Nam, cây lựu được trồng rộng rãi, không chỉ để thu hoạch trái mà còn để làm cây cảnh. Cách phổ biến để trồng cây lựu là thông qua việc giâm cành.

Trong lĩnh vực Y học cổ truyền, thường sử dụng vỏ của quả lựu, được gọi là thạch lựu bì, để chế biến thành thuốc. Tuy nhiên, cả vỏ của thân cây, vỏ của rễ, hoa, và thịt của quả lựu cũng được sử dụng cho các mục đích khác nhau tùy thuộc vào nhu cầu và mục đích sử dụng.

Việc thu hái vỏ của thân cây và vỏ của rễ có thể thực hiện quanh năm. Còn việc thu hái hoa và quả lựu thường được thực hiện vào tháng 6-7.

2. Thành phần hóa học

Vỏ rễ của cây lựu có hàm lượng tanin cao, khoảng 2%, và chứa khoảng 0,5-0,7% alkaloid toàn phần, trong đó có các chất như pelletierin, isopelletierin, metyl pelletierin và pseudopelletierin. Đặc biệt, isopelletierin là một alkaloid có hoạt tính trị giun cao. Vỏ thân của cây lựu cũng chứa các alkaloid như pelletierin và các chất khác, nhưng hàm lượng thấp hơn. Ngoài ra, vỏ thân còn chứa acid betulic và ba chất cơ sở khác.

Vỏ của quả lựu chứa nhiều polyphenol, tannin cô đặc, catechin, prodelphinidin, granatin, acid beturic, acid ursolic và isoquercetin.

Nước ép từ quả lựu chứa acid citric, acid malic, các chất đường như glucose, fructose và maltose. Trong nước ép quả lựu còn có nhiều tannin và chất màu. Màu đỏ của nước ép là kết quả của sự hiện diện của anthocyanin và các glycoside.

3. Công dụng của Thạch lựu

Vỏ rễ của cây lựu có tác dụng cầm tiêu chảy do chứa tannin, một chất làm săn da và có khả năng sát khuẩn mạnh. Vì vậy, nó có tác dụng trong việc cầm tiêu chảy.

Điều dưỡng, giảng viên Cao đẳng Điều dưỡng chia sẻ: Chất peletierin và isopeletierin có tác dụng mạnh trong việc chống kí sinh trùng giun móc. Peletierin có trong vỏ rễ và vỏ thân của cây lựu có tác dụng độc đối với sán, gây tê liệt cho ếch, và kích thích cơ trơn và cơ vân. Tuy nhiên, ở người, liều peletierin từ 0,5 – 0,6g có thể gây ra các tác dụng phụ như chóng mặt, buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy, và mệt mỏi. Do đó, thường kết hợp với tannin để tránh những tác dụng phụ này.

Các nghiên cứu in vitro cho thấy rằng chiết xuất từ cây lựu có tác dụng tiêu diệt nhiều loại vi khuẩn và nấm gây bệnh, bao gồm tụ cầu vàng, liên cầu khuẩn, phẩy khuẩn gây thổ tả, trực khuẩn kiết lỵ, lao, và nhiều loại nấm khác. Ngoài ra, dịch quả lựu cũng cho thấy tác dụng ức chế nhiều loại vi khuẩn và nấm gây viêm miệng trong bệnh nha chu hoặc liên quan đến nấm Candida.

Thạch lựu cũng có tác dụng chống oxy hóa. Nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng các hợp chất trong quả lựu có khả năng ức chế sự phát triển của tế bào ung thư trong nhiều loại ung thư khác nhau.

Ngoài ra, thạch lựu còn có tác dụng kháng viêm, ức chế men cyclooxygenase (COX) và lipooxygenase (LOX), là những chất trung gian gây viêm. Thạch lựu cũng đã được nghiên cứu về tác dụng hạ lipid máu và ngăn ngừa các bệnh lý tim mạch, bao gồm cả việc ức chế men chuyển angiotensin II trong huyết thanh (ACE), làm giảm huyết áp và cải thiện tưới máu cho tim.

Cuối cùng, thạch lựu còn có một số tác dụng khác như bảo vệ da khỏi tổn thương do tia UV, chống rối loạn cương dương, bảo vệ tế bào thần kinh trong tình trạng thiếu oxy máu não và phòng ngừa bệnh lý Alzheimer.

4. Những lưu ý khi dùng

Người suy nhược: Người suy nhược hoặc có tình trạng sức khỏe yếu đuối nên thận trọng khi sử dụng thạch lựu hoặc sản phẩm từ cây lựu, đặc biệt là khi liều lượng lớn có thể gây ra tác dụng phụ.

Trẻ nhỏ: Trẻ em thường nhạy cảm hơn đối với một số thành phần trong thạch lựu, và do đó, không nên sử dụng thạch lựu một cách quá mức hoặc trong trường hợp không cần thiết.

Phụ nữ mang thai: Phụ nữ mang thai nên thận trọng khi sử dụng thạch lựu hoặc sản phẩm liên quan. Trước khi sử dụng, họ nên tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo an toàn cho thai kỳ và thai nhi.

Những hạn chế này quan trọng để đảm bảo rằng thạch lựu hoặc sản phẩm từ cây lựu không gây hại cho sức khỏe của người sử dụng, đặc biệt là trong các trường hợp đặc biệt như suy nhược, trẻ em và phụ nữ mang thai.

Dược sĩ, giảng viên Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur cập nhật và chia sẻ