Home Blog Đông Y Xương sông: Vị thuốc chữa cảm sốt,ho và bệnh ngoài da

Xương sông: Vị thuốc chữa cảm sốt,ho và bệnh ngoài da

Cây xương sông được biết đến như một nguồn dược liệu quý giá, có khả năng chữa trị nhiều loại bệnh liên quan đến đường hô hấp, bao gồm viêm họng cấp và mạn tính, viêm amidan, viêm thanh quản, ho kèm đờm, nôn trớ ở trẻ em, và cả các bệnh da như viêm loét và sưng to.

Vậy công dụng và cách sử dụng của cây này là gì? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết sau của Giảng viên Cao đẳng Y Dược TPHCM – Trường Cao đẳng Y dược Pasteur.

1. Đặc điểm chung cây thuốc

Tên gọi khác: Xang song, Rau húng ăn gỏi, Hoạt lộc thảo, ,…

Tên khoa học: Blumea lanceolaria -Asteraceae (họ Cúc )

1.1 Mô tả thực vật:

Cây Xương sông là một loài thực vật thân thảo, thường sống trong vòng khoảng 2 năm.

Thân cây thẳng, có những rãnh chạy theo chiều dọc, bề mặt gần như mượt mà, với chiều cao từ 0.5 -2 m.

Lá có hình dạng giống như ngọn giáo, dài và thon, với hai đầu nhọn, mép lá có răng cưa, và gân nổi rõ trên phiến lá. Lá phía trên thường nhỏ hơn so với lá ở gốc cây, và lá trên cành mang hoa lại nhỏ hơn nữa, và cả hai mặt của lá đều mượt mà.

Cụm hoa của cây mọc ở nách lá và thường có màu vàng nhạt. Cụm hoa này thường bao gồm từ 2 đến 4 bông hoa và có mào lông màu trắng. Hoa cái ở vị trí bên ngoài có 3 cánh hoa; còn hoa lưỡng tính ở giữa thường có 5 cánh hoa.

Quả của nó loại bế, hình trụ, có 5 cạnh, và bên ngoài phủ một lớp lông màu nâu. Cả cây và lá của nó có một mùi đặc biệt, giống mùi của dầu hỏa.

Cây Xương sông thường ra hoa vào tháng 1-2 và mang quả vào tháng 4-5.

1.2. Phân bố, thu hái chế biến:

Cây Xương sông thường mọc hoang ở ven rừng hoặc dọc các con đường. Ngoài ra, loài cây này cũng được tìm thấy trong các quốc gia nhiệt đới của châu Á như Lào, Campuchia, Ấn Độ, Indonesia, Malaysia, và phía nam Trung Quốc.

Ở Việt Nam, cây Xương sông thường được trồng để sử dụng như gia vị trong ẩm thực và làm thành phần của thuốc truyền thống.

Xương sông thích ánh sáng và có thể chịu một ít bóng, thường mọc trên đất ẩm. Cây này phát triển mạnh vào mùa xuân và mùa mưa ẩm, và thường nở hoa và ra quả vào mùa thu hàng năm.

Cây Xương sông có thể được nhân giống bằng hạt hoặc bằng cành. Hạt thường được gieo vào mùa xuân. Cây có tuổi thọ lớn có thể được chặt bỏ phần thân để tạo điều kiện cho việc ra chồi mới.

1.3. Thu hái – sơ chế

Lá non của cây Xương sông thường được ăn, trong khi lá già thường được sử dụng để làm thuốc.

Thu hoạch lá có thể được thực hiện quanh năm, với việc thu lá già bắt đầu từ phần dưới của cây lên, và cần tránh gây tổn thương cho thân cây.

2. Bộ phận dùng

Bộ phận dùng: lá, toàn cây trên mặt đất.

Lá có thể sử dụng tươi, phơi khô dưới bóng mát hoặc sấy nhẹ để bảo quản và sử dụng sau này

3. Thành phần hóa học

Lá của cây Xương sông ở Việt Nam chứa khoảng 0.24% tinh dầu.

Tinh dầu này bao gồm các hợp chất như methylthymol chiếm 94.96%, limonene chiếm 0.12%, và p-cymene chiếm 3.28%. Trong khi đó, lá của cây Xương sông tại Ấn Độ chủ yếu chứa p-cymene.

4. Tác dụng dược lý:

* Theo y học cổ truyền:

Cây Xương sông có vị đắng, cay, tính ấm. được quy vào kinh vị, phế, đại trường.

Cây Xương sông được sử dụng để trừ tanh hôi, khu phong trừ thấp, chỉ thống, tiêu thũng, thông kinh hoạt lạc, tiêu đàm thấp, và kích thích tiêu hóa. Người dân ở một số vùng sử dụng nó để làm thuốc chữa cảm sốt, ho, viêm họng, mề đay, suyễn, nôn mửa, và cảm giác đầy bụng. Lá của cây Xương sông thường được kết hợp với lá Bồ công anh để giã nhỏ và dùng chữa viêm vú. Rễ của nó cũng được sử dụng kết hợp với quả Sau sau để chữa ho ra máu, và kết hợp với rễ cỏ tranh hoặc rễ cỏ chỉ thiên để chữa viêm họng. Nó cũng được sử dụng để điều trị sốt rét, cảm cúm, phù thũng, viêm họng, viêm phế quản, và loét miệng.

Ngoài ra, cây Xương sông thường được trồng để thu hoạch lá non làm gia vị, và người ta sử dụng chúng để gói chả nướng hoặc nấu thịt và cá.

Ở Malaysia, lá của cây này được giã nát và xào nóng để chườm lên các khu vực đau nhức khớp. Ở Vân Nam (Trung Quốc), lá của cây Xương sông được dùng để điều trị phong thấp, sản hậu, đau khớp xương và đau đầu.

Ở Hải Nam, toàn cây (bao gồm cả rễ) được sử dụng để điều trị viêm phế quản, loét miệng, và lở loét, và nó cũng được sử dụng để kích thích ra mồ hôi.

* Theo y học hiện đại:

Trong nghiên cứu gần đây, cây Xương sông đã được chứng minh có khả năng chống oxi hóa mạnh mẽ. Nó giúp loại bỏ nhiều loại gốc tự do oxi hóa khác nhau, và được kỳ vọng là có khả năng bảo vệ tế bào khỏi các tác động có hại của gốc tự do oxi hóa.

Dịch chiết từ rễ của cây Xương sông đã được nghiên cứu và cho thấy tác dụng chống oxi hóa và kháng khuẩn. Nó cũng đã được chứng minh ức chế sự phát triển của Staphylococcus aureus, một loại vi khuẩn thường gây nên các bệnh ngoại da và bệnh đường hô hấp.

Nghiên cứu trên chuột đã cho thấy dịch chiết từ lá của cây Xương sông có tác động kháng viêm, giảm đau và hạ sốt. Nó cũng đã gợi ý khả năng chống ung thư.

Vì vậy, cây Xương sông có thể được sử dụng trong việc điều trị ho hen, đau họng, cảm cúm, sổ mũi và viêm họng theo quan điểm của y học hiện đại.

5. Một số bài thuốc kinh nghiệm từ Xương sông

5.1. Chữa trị sốt, ho kéo dài ở trẻ em

Lá Xương sông, chua me đất, vỏ rễ dâu, địa cốt bì, kinh giới (lượng bằng nhau, 8-10g mỗi loại).

Sắc nước uống. Nếu có tiêu chảy, bớt chua me đất (theo hướng dẫn của y học dân gian).

5.2. Chữa trị bệnh viêm họng

Dùng Giấm 20-30ml và khoảng chừng 10 lá Xương sông.

Đem rửa sạch lá Xương sông, đập nhẹ để giải phóng tinh dầu, sau đó ngâm lá trong giấm và ngậm. Dùng liên tiếp trong 5-7 ngày.

5.3. Chữa trị nôn trớ và ho có đờm ở trẻ em

Dùng 5 thìa cà phê mật ong và 2-3 lá Xương sông.

Rửa sạch lá Xương sông, thái nhỏ và đặt vào chén. Thêm mật ong và hấp cách thủy khoảng 10 phút. Chia nhiều lần uống trong ngày.

Người lớn có triệu chứng ho cũng có thể nhai lá để giảm bệnh nhanh hơn

5.4. Bài thuốc chữa trị ho:

Bài 1: Lá hẹ, Xương sông, húng chanh mỗi thứ 10g, và mật ong một ít.

Rửa sạch các thảo dược, hấp cách thủy với mật ong một ít.

Bài 2: Xương sông, lá hẹ, hồng bạch, hoa đu đủ đực (lượng bằng nhau).

Cách làm: Sắc uống.

5.5. Chữa trúng phong hàn, cấm khẩu

Lá Xương song và lá Xương bồ tươi,

Đem giã nát hòa với nước nóng uống hay sắc uống (theo Nam dược thần hiệu).

5.6. Chữa trị sốt cao, co giật, thở gấp ở trẻ em

Lá Xương sông, Chua me đất,

Đem giã nhỏ, thêm nước nóng, vắt lất nước cốt uống.

5.7.Chữa trị khó tiêu, đầy bụng

Lấy Xương sông 30g, và Tía tô, hậu phác, chỉ xác, lá sinh khương , trần bì mỗi vị 10g.

Đem sắc với 3 chén nước, đun sôi trong 10 phút và uống.

5.8. Chữa dị ứng ngoài da, nổi mề đay

Sử dụng lượng bằng nhau của lá Xương sông và lá khế (tầm 5-10 lá mỗi loại), cùng với nửa lượng của chua me đất.

Rửa sạch lá, giã nát và pha với nước để tạo nước cốt uống. Bã còn lại có thể được sử dụng để xoa lên vùng da bị dị ứng.

Kiên nhẫn thực hiện hàng ngày sẽ giúp giảm tình trạng dị ứng và mề đay.

5.9. Chữa trị đau nhức răng

Lấy 10g hoàng liên với 20g rễ xương sông phơi khô, cùng với rượu.

Đem ngâm hoàng liên và rễ xương sông trong rượu trong 10 ngày.

Dùng bông gòn thấm rượu và xát lên vùng răng đau.

5.10.Chữa thấp khớp

Sử dụng một nắm lá Xương sông.

Rửa sạch lá, giã nát và xào nóng. Rồi đắp trực tiếp lên nơi vùng khớp bị viêm và đau nhức. Có thể quấn bằng vải và để qua đêm để giúp giảm đau.

5.11. Chữa trúng phong cấm khẩu

Lá xương bố và lá xương sông.

Rửa sạch và giã nát nguyên liệu, sau đó hòa với nước nóng và lấy nước cốt để uống.

5.12. Chữa trị chảy máu cam

Khi bị chảy máu cam, bạn có thể dùng 2-3 lá xương sông sau khi đã rửa sạch và giã nát. Sau đó, đặt chúng vào lỗ mũi. Đây là một mẹo dân gian rất hiệu quả để ngăn chảy máu cam..

6. Những lưu ý khi sử dụng

Mặc dù cây Xương sông có nhiều ứng dụng quý báu trong điều trị nhiều bệnh lý, người bệnh cần tuân thủ những hướng dẫn sau đây

Lá Xương sông có khả năng giảm các triệu chứng đường hô hấp như ho, nhiều đàm, viêm họng, và nhiều bệnh khác. Tuy nhiên, nếu triệu chứng kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng hơn, bạn nên tới bệnh viện để xác định căn nguyên bệnh và tiến hành các phương pháp điều trị phù hợp..

Xương sông là cây thường thấy ở Việt Nam, dùng lá của nó giúp món ăn thêm hấp dẫn . Tuy nhiên, ít người biết rằng nó còn là một vị thuốc quý có khả năng điều trị hiệu quả nhiều bệnh. Nó có thể được dùng để giảm đau, hạ sốt, chống viêm, và điều trị bệnh ngoại da, theo nghiên cứu gần đây, Xương sông còn có tác dụng kháng viêm, kháng khuẩn và chống oxy hóa. Tuy nhiên, trước khi sử dụng sản phẩm chứa Xương sông, người dùng cần tư vấn cụ thể từ một chuyên gia y tế để đảm bảo an toàn và tránh tác dụng không mong muốn có thể xảy ra../.

DsCKI. Nguyễn Quốc Trung

Nhận xét